در گذشته کارها به دو بخش زنانه و مردانه تقسیم می‌شد و فعالیت خانم‌ها منحصر به چند شغل خاص و روتین بود. درواقع علاوه‌بر این‌که فرصت چندانی برای زنان برای کار در مشاغل خاص مردان نبود، خودشان نیز تمایلی به انجام این دسته از مشاغل نداشتند. اما در سال‌های اخیر حضور زنان در بازار کار و در برخی از عرصه‌های شغلی که زمانی صرفا مردانه تلقی می‌شدند، رو به‌افزایش است. زنانی که تا پیش از این فعالیت‌شان در مشاغلی مانند معماری، آتش‌نشانی، تعمیر ماشین و... غیرمعمول و نشدنی بود، امروز با علاقه و مهارت بالا در این حوزه‌ها فعالیت می‌کنند.
صدف عطایی، مکانیک خودرو متولد ۱۳۶۷، کارشناس ارشد محیط‌زیست است و ۷ سالی است که کار تعمیرات انواع خودرو را انجام می‌دهد. ۱۰ کتاب و مقاله هم در زمینه رشته تحصیلی‌اش تالیف کرده و قصد داشته برای ادامه تحصیل در مقطع دکترا مهاجرت کند. اما مسیر زندگی وی با مکانیکی خودرو گره می‌خورد و در کشور می‌ماند. در ادامه بخشی از این گفت‌وگو را می‌خوانید.
چطور به سمت این شغل گرایش پیدا کردید و ادامه دادید؟
من از تیرماه ۱۳۹۸ وارد این حرفه شدم. پیش از این در حوزه رشته تحصیلی‌ام کار می‌کردم و سابقه کار در پروژه‌های مهم مانند ارزیابی محیط‌زیستی خطوط انتقال گاز بین شهری را دارم. اما به‌خاطر شرایط نامساعد در بخش محیط‌زیست قصد مهاجرت داشتم. تا این‌که جلسات مشاوره و خودشناسی، زندگی و اهدافم را تحت تاثیر قرار داد. البته همیشه قصد داشتم کار خاصی انجام بدهم؛ اما درست نمی‌دانستم به‌دنبال چه حرفه‌ای بروم تا راضی‌ام کند.
شرایط خاصی را تجربه کردم؛ این وضعیت دو سال طول کشید و سراغ مشاغل متفاوتی رفتم. حتی جالب است بدانید مدرک مربیگری مهدکودک را هم گرفتم! ولی هنوز مردد بودم. تا این‌که پیش مشاور شغلی رفتم و به من پیشنهاد داد حرفه مکانیکی را هم امتحان کنم.
برای خودم عجیب و باورنکردنی بود. خلاصه تصمیم گرفتم وارد این حرفه کاملا تخصصی و فنی بشوم. یک ماه تمام هر کجا که می‌رفتم قبول نمی‌کردند و راهم نمی‌دادند و وعده وعیدهای الکی شنیدم. با این حال همچنان به گشتن و پرس‌وجو ادامه دادم. تا این‌که با یک خانم آفرودباز آشنا شدم که علاوه‌بر رانندگی، دست به آچار هم بود و من را به مکانیک قابلی معرفی کرد که مدل‌های پاترول و ماشین‌های دو دیفرانسیل را تعمیر میکرد.
از علاقه و استمرار من استقبال کرد و همه موارد مربوط به تعمیرات را درست و اصولی به من یاد داد. حتی از من می‌خواست مقالات خارجی مرتبط را بخوانم. سه ماه تمام به عنوان شاگرد نزد وی کار کردم. کار سخت بود و فشار کاری زیادی را تجربه کردم.
در ابتدای کار و شرایط سخت کار و یادگیری مکانیکی چه ذهنیتی داشتید؟
در اوایل ورودم به این حرفه هدفم دایر کردن یک تعمیرگاه خودرو مخصوص بانوان بود که بدون دغدغه به آن‌جا مراجعه کنند. برای تکمیل مهارتم پیش مکانیک نسبتا معروف دیگری رفتم تا تعمیر خودروهای ایرانی را یاد بگیرم. خلاصه شروع به کار کردم و تا حد زیادی نیز معروف شدم. در همین حال مدتی نیز خودروهای خارجی را تعمیر می‌کردم که بیشتر جنبه تبلیغاتی داشت.
زمانی گذشت تا این‌که پیشنهاد کار در مجموعه بازسازی خودروهای کلاسیک را دریافت کردم. پس از گفت‌وگو با آقای ایروانی، مدیر مجموعه کارم را در این مجموعه آغاز کردم که تاکنون نیز ادامه داشته است.
واکنش مردم چه بود؟ خانم‌ها و آقایانی که شما را مشغول تعمیر خودروها می‌دیدند چه نظری درباره شما داشتند؟
برای خیلی‌ها جالب بود و تشویقم می‌کردند. البته برای برخی نیز خوشایند نبود. برخی هم فکر می‌کردند من به‌خاطر نیاز مالی در مکانیکی هستم و از سر دلسوزی می‌خواستند به من کمک مالی کنند!
آیا خانم‌ها به اصطلاح پای کار هستند که وارد این شغل بشوند؟
با توجه به بازخوردی که در این مدت دیده‌ام، خانم‌ها پذیرای این شغل نیستند و آن چیزی که قبلا در ذهن داشتم با واقعیت موجود تفاوت زیادی دارد. وقتی خودم به‌صورت جدی وارد این کار شدم فکر می‌کردم فرصت تازه‌ای برای اشتغال زنان فراهم شده است. البته تا جایی که می‌دانم خانم‌هایی نیز در این شغل مشغول به‌کار هستند؛ اما تعدادشان اندازه انگشتان یک دست همه نیست.
در این سال‌ها کسانی هم در بخش‌های مختلف مرتبط با خودرو ورود کردند؛ اما بیشتر بلاگر هستند تا مکانیک حرفه‌ای. البته بعضی از زنان در گوشه و کنار به‌کارهای جانبی مثل فروش لاستیک، لوازم‌یدکی و... مشغول هستند. حتی قرار بود در اتحادیه خودرو کمیته‌ای مخصوص بانوان تشکیل شود، اما کسی پیگیر نشد و فراموش شد.
غیر از شما خانم‌های دیگری هم در این حرفه فعالیت دارند؟
موقعی که تازه‌کار بودم دوست داشتم بدانم زنان دیگری هم در این شغل هستند یا نه. تا این‌که متوجه شدم سال‌ها پیش از من جمعی سه، چهار نفره از خانم‌ها در یزد و اصفهان مشغول بوده‌اند؛ اما فقط یک سال دوام آورده‌اند.
تخصص اصلی‌تان چیست و در کنار کار تعمیرات، فعالیت دیگری هم دارید؟
تخصص اصلی‌ام تعمیر موتور است. تا الان هم ۱۲ -۱۰ موتور خاص ۸ سیلندر و ۶ سیلندر تعمیر کرده‌ام؛ مثل دوج، فورد و... . کارِ راحتی نیست و ظرافت خاص خودش را دارد. یک مکانیک در ۳۰ – ۴۰ سال کار شاید روی دو، سه مورد خودرو دوج برای تعمیر کار کند. به‌خاطر سابقه کاری و قدیمی بودنم در حال حاضر نفر دوم محل کارم هستم و بیشتر شرایط را مدیریت می‌کنم. به‌طور معمول از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۱ شب مشغول به کار هستم.
قصد دارید حوزه کاری‌تان را گسترش بدهید؟
البته؛ فرصت برای کار بیشتر و بهتر وجود دارد و قصد داریم فعالیت مجموعه را گسترش دهیم. اغراق نمی‌کنم؛ چراکه سطح کار و کیفیت خدمات ما واقعا در سطح جهانی است و شاید شعبه‌ای هم در خارج از کشور تاسیس کنیم تا بیشتر به کار با خودروهای خاص بپردازیم. شاید ارزش کاری ما الان معلوم نشود، اما بر این باور هستم که تاریخ روزی از ما به‌نیکی یاد خواهد کرد که در شرایط خاص کشور به چه صورت توانستیم کارمان را جلو ببریم و ادامه بدهیم.
